Το Θωρηκτό Ποτέμκιν (αυθεντικός τίτλος στα ρωσικά: Бронено́сец «Потёмкин», Bronenosets Potyomkin) είναι μια ρωσική ταινία του 1925, του σκηνοθέτη Σεργκέι Αϊζενστάιν και θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα του βωβού κινηματογράφου. Η ταινία εξιστορεί το πραγματικό γεγονός της ανταρσίας του πληρώματος του ομώνυμου πλοίου και αναπαράγει το χρονικό των τεσσάρων πρώτων ημερών της ανταρσίας που σημειώθηκε στο πλαίσιο της Ρωσικής επανάστασης του 1905.
Χωρίζεται στα εξής πέντε κεφάλαια:
- Άντρες και Έντομα, όπου οι ναύτες αρνούνται να φάνε το κρέας.
- Δράμα στο Κατάστρωμα, με την εξέγερση των ναυτών και τη δολοφονία του αρχηγού τους, Βακουλεντσούκ, από το βίαιο αξιωματικό.
- Ένας Νεκρός Ζητά Δικαιοσύνη, με τους εργάτες της Οδησσού να θρηνούν το Βακουλεντσούκ.
- Οι Σκάλες της Οδησσού, όπου οι στρατιώτες του τσάρου κατασφάζουν το λαό.
- Συνάντηση με τους Διώκτες, κατά την οποία τα πληρώματα των πλοίων που καταδιώκουν το Ποτέμκιν, επευφημούν τους εξεγερμένους συναδέλφους τους.
Στο Θωρηκτό Ποτέμκιν ο Αϊζενστάιν εφάρμοσε επαναστατικές τεχνικές στην αφήγηση, όπως η ρεαλιστική (για τα δεδομένα της εποχής) περιγραφή των συγκρούσεων και η απεικόνιση των χαρακτήρων με τέτοιο τρόπο, ώστε ο θεατής να ταυτίζεται με τους εξεγερμένους. Το πλέον καινοτόμο όμως στοιχείο, το οποίο χωρίς υπερβολή διαμόρφωσε τον σύγχρονο κινηματογράφο, ήταν το νευρώδες μοντάζ – μέχρι τότε, οι ταινίες έμοιαζαν περισσότερο με κινηματογραφημένα θεατρικά έργα.
Κατά την αρχική προβολή της ταινίας στις σοβιετικές αίθουσες, το κοινό σοκαρίστηκε και η επιτυχία ήταν μάλλον μικρή. Όταν όμως προβλήθηκε σε διεθνή φεστιβάλ και παρά τον καθαρά προπαγανδιστικό χαρακτήρα της, ο Αϊζενστάιν γνώρισε την αποθέωση. Ακόμα κι ο ναζί Γιόζεφ Γκαίμπελς παρατήρησε πως αυτό το υπέροχο φιλμ δεν έχει όμοιό του (…)κι εάν κάποιος δεν έχει στέρεα πολιτική στάση, θα μπορούσε να γίνει μπολσεβίκος παρακολουθώντας το.
