Επιλογή-παρουσίαση: Ελένη Κορόβηλα
Βιβλία που παρουσιάζουν σε κορίτσια κι αγόρια ισχυρά γυναικεία πρότυπα, βιβλία που λύνουν παρεξηγήσεις, σπάνε προκαταλήψεις, βιβλία που προωθούν την αποδοχή και τον ανοιχτό διάλογο και προετοιμάζουν τα σημερινά παιδιά να ζήσουν με σεβασμό και ανεκτικότητα σε μια συμπεριληπτική κοινωνία αφήνοντας πίσω τους τα έμφυλα στερεότυπα και κάνοντας πράξη την έμφυλη ισότητα.
Κορίτσια & αγόρια, αγόρια & κορίτσια: Ας συστηθούμε
Από τις πρόσφατες κυκλοφορίες, το βιβλίο Αγόρι Κορίτσι (μτφρ. Κατερίνα Δασκαλάκη, εκδ. Καπόν) της πολύ ταλαντούχας Γαλλίδας συγγραφέα και εικονογράφου Ελέν Ντριβέρ [Helene Druvert]. Ένα βιβλίο με εντυπωτική εικονογράφηση που λέει στα παιδιά ότι έχουν δικαίωμα να ονειρεύονται ό,τι τους αρέσει: πριγκίπισσες και κάστρα αλλά και περιπέτειες, έχουν δικαίωμα να κλαίνε, να φοβούνται και να θυμώνουν και βέβαια, έχουν δικαίωμα να λένε όχι.
Η συγγραφέας και εικονογράφος προσεγγίζει τη σημασία του να νιώθει κανείς καλά στη ζωή του χωρίς να εγκλωβίζεται σε στερεότυπα. Η σχέση με το σώμα, η οικογένεια, η αποδοχή της διαφορετικότητας, η επιλογή του επαγγέλματος, τα συναισθήματα και τα όνειρα ξεδιπλώνονται στις σελίδες του βιβλίου με τρόπο εύληπτο αλλά κι ευφάνταστο.
Με τη Γαλλίδα δημιουργό συνέπεσε στον τίτλο και η Πορτογαλίδα Ζουάνα Εστρέλα. Αγόρι κορίτσι (μτφρ. Ελένη Βλάχου, εκδ. Carnivora) είναι ο τίτλος και του δικού της βιβλίου με το οποίο στοχεύει και εκείνη στο σπάσιμο των στερεοτύπων.
Με τη σκέψη ότι η ταυτότητά μας δεν χωράει σε δύο λέξεις και ότι το ποιοι, ποιες, ποια είμαστε -και νιώθουμε πως είμαστε- είναι ερωτήματα που δεν βρίσκουν την απάντησή τους σε έναν ασπρόμαυρο κόσμο, αλλά σε έναν πολύχρωμο και ευρύτερο, η Εστρέλα θίγει το θέμα της ταυτότητας φύλου με χιούμορ και ευαισθησία. Ένα βιβλίο που προάγει τη διαφορετικότητα, την ελευθερία και τον σεβασμό προς όλους και είναι κατάλληλο και για πολύ μικρά παιδιά.
Με δύο βιβλία της, η Γαλλίδα ψυχολόγος και συγγραφέας βιβλίων για παιδιά Ελιζαμπέτ Μπραμί ασχολείται ακριβώς με αυτό το θέμα της αποδοχής και της αναγνώρισης των δικαιωμάτων όλων των παιδιών. Το ένα έχει τον τίτλο Τα κορίτσια έχουν το δικαίωμα (μτφρ. Τατιάνα Γαλάτουλα, εκδ. Διόπτρα) και το άλλο Τα αγόρια έχουν το δικαίωμα (μτφρ. Τατιάνα Γαλάτουλα, εκδ. Διόπτρα).
Τα κορίτσια, όπως και τα αγόρια, έχουν το δικαίωμα να είναι ατημέλητα, αναμαλλιασμένα, γρατζουνισμένα και νευρικά, να διαλέγουν το επάγγελμα που τους αρέσει, να μην είναι κάθε μέρα πριγκίπισσες και να αγαπούν όποιον θέλουν.
Σε μια παρόμοια λογική κινούνται και τα δύο βιβλία της Ουαλής Λορίν Έις Τα κορίτσια (μτφρ. Άννα Παπαϊωάννου, Key Books, 2022) και Τα αγόρια (μτφρ. Άννα Παπαϊωάννου, Key Books, 2022).
Τα δύο βιβλία διαβάζονται συμπληρωματικά και παράλληλα και αποκαλύπτουν στα παιδιά το καθησυχαστικό μήνυμα ότι μέσα από σχέσεις φιλίας σεβασμού και εμπιστοσύνης μπορούν να διεκδικούν τις επιθυμίες τους και να υπερασπίζονται τα δικαιώματά τους.
Στη σειρά Τόσο απλά, κυκλοφορεί το βιβλίο της παιδιάτρου Κατρίν Ντολτό Κορίτσια και αγόρια (μτφρ. Εύη Γεροκώστα, εκδ. Μίνωας, 2021). Η γνωστή Δρ. Κατρίν Ντολτό, κόρη της κορυφαίας παιδοψυχολόγου Φρανσουάζ Ντολτό, μοιράζεται την πολύτιμη γνώση της για την παιδική ηλικία εκφράζοντας με τον καλύτερο και πλέον άμεσο τρόπο όλα όσα απασχολούν τα παιδιά. Όπως συνηθίζει να λέει: «Όσο περισσότερα καταλαβαίνουμε τόσο καλύτερα μεγαλώνουμε». Κορίτσι ή αγόρι; Η ομορφιά της ζωής κρύβεται τόσο στις ομοιότητες όσο και στις διαφορές των δύο φύλων. Συμπληρώνοντας ο ένας τον άλλον, ζούμε καλύτερα μαζί. Ένα ευχάριστο και χρηστικό βιβλίο για όλα τα παιδιά.
Ιδιαίτερα ευχάριστα είναι και τα βιβλία που συνδυάζουν γνώσεις με δραστηριότητές όπως το 15 αγαπημένα κορίτσια και αγόρια με μεγάλες ιδέες – Χρωματίζω και μαθαίνω (εκδ. Παπαδόπουλος).
Το κορίτσι και το κορίτσι (εκδ. Πουά, 2021) της Σοφιάννας Θεοφάνους σε εικονογράφηση Λέλας Στρούτση, είναι ένα παραμύθι για την ανακάλυψη της ταυτότητας.
Μια συνηθισμένη μέρα το μικρό κορίτσι της ιστορίας ξυπνάει και κατεβαίνει στην κουζίνα. Νόμιζε πως ήταν συνηθισμένη δηλαδή γιατί ξαφνικά τίποτα δεν είναι το ίδιο, όλα μοιάζουν ξένα, ακόμη και ο ίδιος της εαυτός! Ξεκινάει λοιπόν να τον βρει, το ψάχνει παντού αλλά μάταια. Κουρασμένη κοντοστέκεται να ξαποστάσει και εκεί αναπάντεχα βρίσκει αυτό που έψαχνε. Το κορίτσι και το κορίτσι είναι μια συγκινητική ιστορία ενηλικίωσης και του πρώτου ερωτικού σκιρτήματος.
Σώμα και όρια
Το σώμα σου είναι δικό σου (μτφρ. εε εε, εκδ. Μεταίχμιο) της Λουθία Σεράνο.
Η Λουθία Σεράνο, με τη βοήθεια και τις συμβουλές ειδικών, μιλάει στα μικρά παιδιά για το σώμα μας, για τα όρια και για την πρόληψη ανεπιθύμητων επαφών. Ένα βιβλίο απαραίτητο για όσους έχουν μικρά παιδιά.
Όλα τα σώματα είναι υπέροχα (μτφρ. Νοέλα Ελιάσα, εκδ. Διόπτρα, 2023) της Μπεθ Κοξ.
Άλλο ένα πολύ καλοστημένο βιβλίο -από άποψη εικόνας και κειμένων- για τη μοναδικότητα του ανθρώπινου σώματος που αφού περιγράψει στα παιδιά το ταξίδι της δημιουργίας, τους λέει ότι όλα τα σώματα είναι υπέροχα. Μηνύματα για την αποδοχή, τη διαφορετικότητα, τη σημασία να μην μπαίνουμε σε καλούπια και την ανάγκη να βοηθάμε τους γύρω μας να νιώθουν άνετα με τον εαυτό τους.
Στην ίδια λογική κινείται και το βιβλίο της Τάιλερ Φέντερ Όλα τα σώματα όμορφα τα βρίσκω (μτφρ. Φίλιππος Μανδηλαράς, εκδ. Πουά, 2022).
Να σε κάνω μια αγκαλιά; (εκδ. Διόπτρα, 2023) Το ερώτημα που θέτει με το παραμύθι της η ψυχολόγος Φρόσω Φωτεινάκη
Διαφορετικότητα, αποδοχή και σπάσιμο στερεοτύπων
Τα παπούτσια της δασκάλας (εκδ. Καλειδοσκόπιο) της Δέσποινας Ηρακλέους
Άμπαλη, εγώ; (εκδ. Μεταίχμιο, 2021) της Αντιόπης Φραντζή. Η ιστορία της μικρής Χριστιάνας που τρελαίνεται για το ποδόσφαιρο και ανυπομονεί για τα διαλείμματα και τα φιλικά ματς στην αυλή του σχολείου! Κάποια αγόρια όμως, όπως ο Αντώνης, της δημιουργούν προβλήματα, θα μπορέσει η Χριστιάνα να διεκδικήσει το δικαίωμά της στο παιχνίδι έξω από τα κουτάκια που έχουν οι άλλοι γι’ αυτήν; Πώς θα καταφέρει να μην πληγώνεται από την αδικία και την απόρριψη ακόμα και από αυτές που νόμιζε φιλενάδες;
Το πολύ πρόσφατο παραμύθι του Κυριάκου Χαρίτου Το μεταξένιο (εκδ. Μεταίχμιο) σε εικονογράφηση Βασίλη Κουτσογιάννη
Όταν ανοίγω τα φτερά μου (μτφρ. Λύντη Γαλάτη, εκδ. Διόπτρα, 2023) του Είμαι μια πεταλούδα!
Ένα παιδί φοράει τα πολύχρωμα φτερά του, προσθέτει μια τελευταία πινελιά και βγαίνει στην εξοχή να πετάξει. Η χαρά του όμως θα σβήσει όταν μια παρέα παιδιών τσαλακώσει τη στολή του. Η αγάπη και η ενθάρρυνση του πατέρα θα δώσει πίσω στο παιδί τα φτερά του και θα αγκαλιάσει το όνειρό του. Μια συγκινητική ιστορία για την αποδοχή του εαυτού μας, την αγάπη και τη συμπερίληψη.
Οι άντρες κλαίνε (μτφρ. Μάρω Ταυρή, εκδ. Μεταίχμιο) του Τζοάν Τουρού. Ο Καταλανός γραφίστας και εικονογράφος φτιάχνει ένα ανατρεπτικό παραμύθι που δικαιώνει όλα τα μικρά (και μεγάλα) αγόρια που διεκδικούν το συναίσθημά τους.
Ο ήρωάς του, ο Νιλ νιώθει μπερδεμένος καθώς όπως μεγαλώνει ξέρει πολύ καλά ότι όταν τα αγόρια μεγαλώνουν γίνονται άντρες, αλλά αυτό που αναρωτιέται είναι… πώς είναι να είσαι άντρας; Κοιτάζοντας γύρω του, παρατηρεί τους άντρες στην οικογένεια, στην τηλεόραση, στον δρόμο. Παρακολουθεί δηλαδή όλα τα ανδρικά στερεότυπα που το βιβλίο αμφισβητεί ενώ ταυτόχρονα δίνει μια πολύ απελευθερωτική απάντηση στο τι είναι άντρας.
Οι δύο μικροί ιππότες (μτφρ. Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη εκδ. Πουά, 2023) του Bjorn F. Rorvik
Απάντηση σε αυτό το ερώτημα δίνουν και Οι δύο μικροί ιππότες. Η απάντηση είναι απλή: οι άντρες μπορούν κι αυτοί να είναι ό,τι θέλουν, ακόμη και να μη θέλουν να είναι ιππότες. Μια ιστορία τρυφερή κι αστεία για το θάρρος και τις ηρωικές πράξεις, για το να φοράς τα ρούχα που σου αρέσουν και λίγο για το να μην σε ενδιαφέρουν και τόσο οι πριγκίπισσες, ή και τα κορίτσια γενικά. Ο Τριαντάφυλλος και ο Μπουμ είναι δύο καλοί φίλοι που θα αγαπηθούν από τα παιδιά για την ειλικρίνεια τους.
Πφ! Με δράκους, πανιά και φτερά της Μαρίας Λοϊζίδου (εκδ. Ψυχογιός)
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι συμβαίνει στα παρασκήνια μιας ιστορίας; Όταν το τέρας παραιτείται για μια καλύτερη προσφορά, ο πρίγκιπας εγκαταλείπει την ιστορία κι ο συγγραφέας βρίσκεται στα όρια της απελπισίας; Τι θα απογίνει άραγε η πριγκίπισσα που έμεινε μόνη της μέσα στο κάστρο; Μια ιστορία που σπάζει τα στερεότυπα και δίνει θάρρος στον καθέναν μας να γίνει πρωταγωνιστής.
Για λίγο μεγαλύτερα παιδιά, από 9 ετών, προτείνουμε ένα λίγο παλιότερο βιβλίο, το έκτο της πολυδιαβασμένης σειράς Αταξίες στην τάξη του Γιώργου Παναγιωτάκη. Είναι η ιστορία με τίτλο Αγόρια εναντίον κοριτσιών (εκδ. Κέδρος, 2017).
Μια ιστορία για την αιώνια κόντρα μεταξύ αγοριών και κοριτσιών, μια κόντρα γεμάτη πειράγματα, κοροϊδίες, προσβολές. Οι ήρωες της σειράς, ο Πάνος, η Άννα και τα άλλα παιδιά της παρέας θα λύσουν τις διαφορές τους σε μια μάχη που θα κάνει τα παιδιά να ταυτιστούν, να γελάσουν και να προβληματιστούν για το πόσα είναι αυτά που τα χωρίζουν και πόσο πολλά αυτά που τα ενώνουν.
