Κλιματική κρίση και τουριστική βιομηχανία | του Γιάννη Βουρδουμπά

Του Γιάννη Βουρδουμπά*

Η κλιματική κρίση και η τουριστική βιομηχανία αλληλοσυνδέονται και αλληλοεξαρτώνται. Αφ’ ενός η τουριστική βιομηχανία συμβάλλει στη κλιματική αλλαγή – υπολογίζεται ότι η παγκόσμια τουριστική βιομηχανία είναι υπεύθυνη για περίπου το 5-6% των εκπομπών άνθρακα στο πλανήτη – αφ’ ετέρου η κλιματική αλλαγή/κρίση αλλάζοντας τις κλιματολογικές συνθήκες (θερμοκρασία, υγρασία, βροχοπτώσεις, ξηρασία κ.α.) έχει σημαντική επίδραση στην ελκυστικότητα διαφόρων τουριστικών προορισμών και κατά γενική ομολογία δυσμενείς επιπτώσεις για τη χώρα μας. Η προκαλούμενη δε αλλοίωση των οικοσυστημάτων (πυρκαγιές, μείωση της βιοποικιλότητας, κ.α.) καθώς και η σταδιακή αύξηση της στάθμης των θαλασσών αλλοιώνει το περιβάλλον που ελκύει τους επισκέπτες στη χώρα μας. Συνεπώς οι εταίροι του τουρισμού συμπεριλαμβανομένων των ξενοδοχείων και των άλλων τουριστικών καταλυμάτων θα πρέπει να στοχεύσουν στη πράσινη ενεργειακή τους μετάβαση για να συμβάλλουν στην άμβλυνση της κλιματικής κρίσης αλλά και της – αναγκαστικής -προσαρμογής τους σε αυτή.

Αυτό επιβάλλεται για διάφορους λόγους όπως:

Α) Νομοθετικούς κανονισμούς οι οποίοι επιβάλλουν την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων των τουριστικών καταλυμάτων κ.α.,

Β) Τα ελκυστικά χρηματοδοτικά κίνητρα που προσφέρει η πολιτεία για τη πράσινη αναβάθμιση των ξενοδοχείων,

Γ) Τις προτιμήσεις των περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένων τουριστών οι οποίοι επιλέγουν για τις διακοπές τους ξενοδοχεία με χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα,

Δ) Τη βελτίωση της εικόνας και της ανταγωνιστικότητας των τουριστικών καταλυμάτων που λειτουργούν με οικολογική ευαισθησία ελαχιστοποιώντας τη περιβαλλοντική τους όχληση.

Η πράσινη ενεργειακή μετάβαση των ξενοδοχείων μπορεί να επιτευχθεί με:

Α) Τη χρήση τεχνικών εξοικονόμησης ενέργειας,

Β) Τη χρήση της ηλιακής ενέργειας που αφθονεί στη χώρα μας για τη παραγωγή θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας δεδομένου ότι οι τεχνολογίες γι’ αυτό είναι ώριμες και οικονομικά συμφέρουσες,

Γ) Τη χρήση συστημάτων υψηλής ενεργειακής απόδοσης όπως αντλιών θερμότητας για τη παραγωγή θέρμανσης και ψύξης,

Δ) Την αγορά “πράσινης ενέργειας” από εξωτερικούς παρόχους ή τη συμμετοχή τους σε ενεργειακούς συνεταιρισμούς που παράγουν ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές,

E) Την ευαισθητοποίηση του προσωπικού τους και των πελατών τους σε θέματα οικολογικής συμπεριφοράς στο ξενοδοχείο,

ΣΤ) Την αντιστάθμιση των ανθρακούχων εκπομπών τους με τους υπάρχοντες μηχανισμούς.

Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα τουριστικά καταλύματα κατά την ενεργειακή τους μετάβαση περιλαμβάνουν:

Α) Η έλλειψη οικονομικών πόρων που απαιτούνται για τη πραγματοποίηση των αναγκαίων επενδύσεων,

Β) Οι περιορισμοί που προέρχονται από τη κατασκευή των τουριστικών καταλυμάτων (έλλειψη κατάλληλων χώρων για την εγκατάσταση πράσινων ενεργειακών συστημάτων, κ.α.),

Γ) Η υπάρχουσα χρονοβόρα γραφειοκρατία για λήψη των απαιτούμενων αδειών, κ.α.

Δ) Η έλλειψη εξειδικευμένων τεχνικών για την εγκατάσταση και λειτουργία των αναγκαίων συστημάτων.

Τα οφέλη που προκύπτουν από τη βελτίωση της περιβαλλοντικής αειφορίας των τουριστικών καταλυμάτων είναι μεταξύ άλλων:

Α) Περιβαλλοντικά οφέλη που σχετίζονται με τη μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων και των εκπομπών κλιματικών αερίων στην ατμόσφαιρα,

Β) Οικονομικά οφέλη που σχετίζονται με το γεγονός ότι ενώ οι αρχικές επενδύσεις είναι δαπανηρές αποφέρουν οικονομικό όφελος σε βάθος χρόνου, και

Γ) Κοινωνικά οφέλη που σχετίζονται με το γεγονός ότι τα τουριστικά καταλύματα που προωθούν την αειφορία τους επηρεάζουν θετικά τις κοινότητες που βρίσκονται αλλά και τους άλλους εμπλεκόμενους στη τουριστική βιομηχανία.

Η κλιματική κρίση έχει επιπτώσεις στους τουριστικούς προορισμούς. Οι υπάρχουσες μελέτες υποδεικνύουν ότι οι αλλαγές του κλίματος είναι πολύ πιθανόν να έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στη τουριστική βιομηχανία της χώρας. Οι αύξηση της θερμοκρασίας και της υγρασίας θα αυξήσουν για πολλές καλοκαιρινές ημέρες το βαθμό δυσφορίας των επισκεπτών. Η μείωση των βροχοπτώσεων, η αύξηση της ξηρασίας και των πυρκαγιών και η αύξηση της στάθμης της θάλασσας θα υποβαθμίσουν τα οικοσυστήματα και τους φυσικούς πόρους ενώ θα αλλοιώσουν τις παράκτιες περιοχές που προσελκύουν μεγάλο αριθμό επισκεπτών της χώρας που ελκύονται από τον ήλιο και τη θάλασσα. Η αύξηση των ακραίων κλιματολογικών φαινομένων που βιώνουμε όλο και συχνότερα είναι πολύ πιθανόν να επιφέρει καταστροφές καίριων υποδομών που χρησιμοποιούνται και από τους επισκέπτες. Το κλίμα της Μεσογείου θεωρείται ότι θα γίνει πιο θερμό και ξηρό και οι σημερινοί τουριστικοί προορισμοί θα γίνουν λιγότερο ελκυστικοί ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Ταυτόχρονα τα τουριστικά καταλύματα θα έχουν αυξημένες δαπάνες για κλιματισμό για την αντιμετώπιση της δυσφορίας των τουριστών τους καλοκαιρινούς μήνες.

Η κλιματική αλλαγή θεωρείται ότι θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στους ελκυστικούς σήμερα τουριστικούς προορισμούς της Μεσογείου ενώ θα ευνοηθούν οι πλούσιες χώρες του Βορρά καθώς το κλίμα τους θα γίνει πιο ήπιο. Είναι πολύ πιθανόν κάτοικοι των βόρειων χωρών να επιλέξουν να κάνουν διακοπές στις χώρες τους αντί στις Μεσογειακές χώρες. Είναι επίσης πιθανό οι κυβερνήσεις τους να τους προσφέρουν κίνητρα για τη παραμονή τους στις χώρες τους – όπου το κλίμα θα είναι πλέον ήπιο – για διακοπές αντί να μεταβούν σε Μεσογειακούς τουριστικούς προορισμούς.

Συνεπώς η κλιματική αλλαγή είναι πολύ πιθανόν να μειώσει στο μέλλον την ελκυστικότητα των τουριστικών προορισμών της χώρας σε συνδυασμό με τα φαινόμενα υπερ-τουρισμού που ήδη παρατηρούνται σε πολλές περιοχές. Οι επιπτώσεις όμως στους εμπλεκόμενους στη τουριστική βιομηχανία θα είναι διαφορετικές και άνισες με περισσότερο θιγόμενα τα τουριστικά καταλύματα.

Στις συνθήκες αυτές της κλιματικής κρίσης και της πιθανής μείωσης της ελκυστικότητας διαφόρων, δημοφιλών μέχρι σήμερα, τουριστικών προορισμών της χώρας η πράσινη ενεργειακή μετάβαση των τουριστικών καταλυμάτων είναι περισσότερο επιβεβλημένη παρά ποτέ. Εφόσον αυτά είναι πολύ πιθανόν να επηρεαστούν σημαντικά από τη κλιματική κρίση θα πρέπει να αφ’ ενός να συμβάλλουν στο μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και αφ’ ετέρου να προσαρμοσθούν στις νέες συνθήκες λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα αποφυγής δυσάρεστων συμβάντων.

Το ξενοδοχείο room2 Chiswick Hometel στο Λονδίνο είναι το πρώτο πιστοποιημένο ξενοδοχείο στο πλανήτη που επιτυγχάνει μηδενικές καθαρές εκπομπές άνθρακα λόγω της χρήσης ενέργειας κατά την κατασκευή και τη λειτουργία του. Το ξενοδοχείο χρησιμοποιεί μόνο ηλεκτρική ενέργεια την οποία παράγει σε ένα ποσοστό με φωτοβολταϊκά στοιχεία και την υπόλοιπη την αγοράζει από ένα εξωτερικό προμηθευτή ο οποίος τη παράγει από ΑΠΕ. Για το κλιματισμό χρησιμοποιεί αντλίες θερμότητας ενώ αντισταθμίζει τις ανθρακούχες εκπομπές που δε μπορεί να εξαλείψει με έργα αναδασώσεων στη Νικαράγουα.

Το ξενοδοχείο μπουτίκ Stadthalle στη Βιέννη έχει μηδενικές εκπομπές άνθρακα λόγω της χρήσης ενέργειας. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση φωτοβολταϊκών συστημάτων, ηλιακών κατόπτρων θέρμανσης νερού και γεωθερμικής αντλίας θερμότητας υψηλής απόδοσης. Το ξενοδοχείο διαθέτει συστήματα φόρτισης συσσωρευτών ηλεκτρικών οχημάτων των ενοίκων ενώ προάγει την οικολογική μετακίνηση των πελατών του.

*Ο Γιάννης Στυλ. Βουρδουμπάς είναι Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ, M.Sc., Ph.D. Συγγραφέας του βιβλίου “Energy efficient green hotels – The concept of net-zero carbon emissions hotels”, ELIVA Press, 2014