Η αυτοφροντίδα των φροντιστών ασθενών με άνοια τύπου Αlzheimer | της Μαρίας Καφαντάρη

Η φροντίδα ενός ατόμου με άνοια τύπου Αlzheimer είναι μια στρεσογόνος και απαιτητική συνθήκη για τα άτομα (ή το άτομο) του στενού του περιβάλλοντος που εμπλέκονται στην φροντίδα του. Δεδομένης της φύσης της νόσου, ειδικά σε προχωρημένα στάδια της, οι φροντιστές συνήθως παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα άγχους και συνακόλουθα συμπτώματα τόσο σε σωματικό, όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο. Επιπλέον, η ψυχική διάθεση του φροντιστή, αλλά και η συμπεριφορά του, επηρεάζουν και τον ασθενή , στο πλαίσιο της μεταξύ τους αλληλεπίδρασης.

Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν, ο φροντιστής να έχει εναλλακτικές και τρόπους διαχείρισης του (αναπόφευκτου) στρες, που εμπεριέχει η σχέση φροντιστή – ασθενή, με όλα τα δυναμικά που φέρει.

Ως τρόποι λοιπόν διαχείρισης προτείνονται οι ακόλουθοι, οι οποίοι έχουν την χρησιμότητα της μείωσης των επιπέδων στρες και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της καθημερινότητας του φροντιστή, αλλά και του ασθενή.

1. Έγκαιρη διάγνωση της νόσου.

Tα συμπτώματα τns vόσου Αlzheimer παρουσιάζονται σταδιακά. Η έγκαιρη αναζήτηση ιατρικής βοήθειας σχετικά με τη διερεύνηση των συμπτωμάτων (π.χ. έκπτωση μνήμης και άλλων γνωστικών λειτουργιών του ατόμου, αλλαγές στη συμπεριφορά κτλ) και τη διάγνωση, είναι κρίσιμης σημασίας για τη διαχείριση της εξέλιξης της νόσου και της άμβλυνσης των  συμπτωμάτων. Επιπλέον με αυτόν τον τρόπο, ο φροντιστής ξέρει τι έχει να αντιμετωπίσει και έτσι έχει τη δυνατότητα να οργανώσει -σε ένα βαθμό- την καθημερινότητα του στο παρόν, αλλά και στο μέλλον, με ένα τρόπο που να προκαλεί το λιγότερο δυνατό στρες.

2. Ενημέρωση για σχετικές ιατρικές και ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες.

Η ενημέρωση για σχετικές με την άνοια υπηρεσίες και δομές σε εθνικό αλλά και τοπικό επίπεδο (π.χ. εταιρεία νόσου Alzheimer και συναφών διαταραχών) καθώς και για τις παρεχόμενες υπηρεσίες τους σε επίπεδο διάγνωσης, ψυχολογικής υποστήριξης, κτλ., είναι χρήσιμη αναφορικά με την αναζήτηση βοήθειας και υποστήριξης στην πορεία της νόσου για φροντιστές και ασθενείς.

3. Αναζήτηση και αποδοχή βοήθειας από τρίτους

Το να προσπαθεί κανείς να κάνει τα πάντα μόνος του αναφορικά με την φροντίδα ενός ανοικού ασθενή, οδηγεί εξελικτικά σε εξάντληση και εξουθένωση. Η συμπαράσταση και η βοήθεια από συγγενείς και φίλους αλλά και κοινωνικούς φορείς μπορεί να είναι πολύ σημαντική και να ανακουφίζει τον φροντιστή από το στρες, λόγω του «βάρους» της φροντίδας του ασθενή.

α. Οικογενειακό-κοινωνικό περιβάλλον

Η αποδοχή της βοήθειας των άλλων μπορεί να είναι κάτι καινούργιο για τον φροντιστή. Πιθανόν, κάποια μέλη της οικογένειας ή κάποιοι φίλοι να θέλουν να προσφέρουν τη βοήθειά τους στον περιθάλποντα ή το άτομο με άνοια, αλλά να μην ξέρουν τον τρόπο με τον οποίο αυτή θα φαινόταν χρήσιμη. Σε αυτή την περίπτωση, κάποιες προτάσεις ή κατευθύνσεις από τον ίδιο τον περιθάλποντα, θα τους έδιναν τη δυνατότητα να βοηθήσουν αποδοτικά. Αυτό θα τους έκανε να νιώθουν χρήσιμοι, θα βοηθούσε το άτομο με άνοια καθώς επίσης θα παρείχε στον φροντιστή κάποιες στιγμές ανακούφισης και ξεκούρασης.

β. Ομάδες ψυχολογικής υποστήριξης

Η ομάδα ψυχολογικής υποστήριξης είναι μια ακόμα πηγή βοήθειας για τους φροντιστές, αφού τους παρέχει τη δυνατότητα να συναντηθούν, να μοιραστούν κοινούς προβληματισμούς αλλά και τις λύσεις γι’ αυτούς καθώς και να δώσουν υποστήριξη ο ένας στον άλλον.

γ. Επαγγελματίες υγείας

Ένας επιπλέον τρόπος στο να λάβει κανείς υποστήριξη στον ρόλο του, ως φροντιστής , είναι να λάβει υπόψη του και να αξιοποιήσει οποιαδήποτε ιατρική, πρακτική, προσωπική ή οικονομική βοήθεια είναι διαθέσιμη. Ο γιατρός, ο νοσηλευτής, ο ψυχολόγος ή ο κοινωνικός λειτουργός μπορούν να αναγνωρίσουν τη βοήθεια που χρειάζεται κανείς και να τον παραπέμψουν στην αντίστοιχη υπηρεσία. Οι ανάγκες που πιθανά χρήζουν παρέμβασης και κάλυψης συνήθως αφορούν τα εξής :

• Ιατρική βοήθεια για τη διάγνωση της νόσου και για την παροχή περίθαλψης

• Βοήθεια με τα πρακτικά ζητήματα της περίθαλψης

• Διαλείμματα από τη περίθαλψη

• Συστηματικοί έλεγχοι της υγείας

• Περίθαλψη στο σπίτι, σε κέντρο ημέρας ή σε οίκο νοσηλεία

4. Φροντίδα του εαυτού

Οι φροντιστές συνήθως αφιερώνονται ολοκληρωτικά στην φροντίδα του ασθενή με άνοια, με αποτέλεσμα πολλές φορές να ξεχνούν τον εαυτό τους. Είναι σημαντικό να υπάρχει φροντίδα προς τον εαυτό, σε επίπεδο διατροφής, άσκησης, ξεκούρασης, δεδομένου ότι η καλή υγεία και ψυχική διάθεση του φροντιστή επηρεάζει και την παροχή φροντίδας προς τον ασθενή. Η ενασχόληση με ευχάριστες δραστηριότητες, που χαλαρώνουν, ξεκουράζουν και βοηθούν να απεστιάσει ο φροντιστής από το θέμα της φροντίδας για λίγο, είναι κάτι ωφέλιμο και σημαντικό. Ακόμη, σε περιόδους που ο φροντιστής νιώθει ιδιαίτερα αγχωμένος και πιεσμένος, η αναζήτηση τρόπων -και σε πρακτικό επίπεδο- για να μειωθούν τα επίπεδα του στρες είναι ανάγκη. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω της ασκησης, τεχνικών χαλάρωσης, ή ακόμη και αναζητώντας βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.

α. Μην κατηγορείτε τον εαυτό σας

Δεν πρέπει να κατηγορεί κανείς τον εαυτό του ή το άτομο με άνοια για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Η ασθένεια είναι η μόνη αιτία γι’ αυτό. Αν η σχέση με τους συγγενείς και τους φίλους επηρεάζεται αρνητικά, δεν πρέπει να κατηγορεί ο φροντιστής τον εαυτό του ή εκείνους. Πρέπει να βρεθεί τι προκάλεσε αυτή την αλλαγή και να το συζητήσει μαζί τους. Η σχέση με τους άλλους μπορεί να αποτελέσει πηγή υποστήριξης για τον φροντιστή κι αυτό μπορεί να αποδειχθεί σημαντικός παράγοντας τόσο για τον ίδιο, όσο και για το άτομο που φροντίζει.

β. Να γνωρίζετε τα όριά σας

Πολλοί άνθρωποι συνειδητοποιούν τα όριά τους και τις αντοχές τους πριν φτάσουν στο σημείο να γίνει η φροντίδα πολύ απαιτητική γι’ αυτούς. Αν η κατάσταση που αντιμετωπίζει κάποιος είναι έντονη, καλό είναι να ζητήσει νωρίς βοήθεια ώστε να προφυλαχτεί και να αποτρέψει μια κρίση.

γ. Να θυμάστε ότι είστε σημαντικός

Ο φροντιστής είναι σημαντικός τόσο για τον εαυτό του όσο και για το άτομο με άνοια. Χωρίς τον περιθάλποντα, ο ασθενής δεν θα μπορούσε να τα καταφέρει. Αυτός είναι ένας ακόμα λόγος για τον οποίο είναι σημαντικό να φροντίζει τον εαυτό του.