Διατροφή στην εγκυμοσύνη | της Μάγδας Χ. Στιβαχτή

Γράφει η Μάγδα Χ. Στιβαχτή

Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
M.Sc. στην Κλινική Διαβητολογία

Η ισορροπημένη διατροφή κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης αποτελεί βασικό παράγοντα της εξέλιξης της και αφορά τόσο την μητέρα, όσο και το έμβρυο. Οι διατροφικές ανάγκες διαφοροποιούνται αισθητά κατά την διάρκεια των εννέα μηνών της κύησης και αυτό σχετίζεται με το βάρος της μητέρας, το βάρους του εμβρύου, την ανάπτυξη των πνευμόνων του, το ανοσοποιητικό σύστημα καθώς και άλλους παράγοντες που προκαθορίζουν μελλοντικά την υγεία του.

Αποφυγή κατανάλωσης έτοιμης σαλάτας ή έτοιμων κομμένων φρούτων από εστιατόρια, ώστε να μην υπάρξει λοίμωξη από τοξόπλασμα.
Αποφυγή μη παστεριωμένων γαλακτοκομικών και μαλακών τυριών όπως ανθότυρο, μυζήθρα και μπλε τυρί, τα οποία μπορεί να περιέχουν βακτήρια που ενδέχεται να πυροδοτήσουν λοίμωξη στο έμβρυο, απειλητική για την ζωή του.
Αποφυγή κατανάλωσης ωμών αβγών, όπως στην μαγιονέζα, και στις αβγοκομμένες σούπες καθώς μπορεί να περιέχουν το μικρόβιο της σαλμονέλας και να οδηγήσουν σε τροφική δηλητηρίαση.
Αποφυγή καπνιστών ψαριών όπως ο σολομός και των ωμών θαλασσινών, όπως το σούσι, τα οποία μπορεί να είναι μολυσμένα με βακτήρια και ενδέχεται να πυροδοτήσουν λοίμωξη απειλητική για την ζωή του εμβρύου.
Αποφυγή ωμών αλλαντικών και εντόσθιων όπως το συκώτι όπου μπορεί να είναι μολυσμένα ή να δώσουν υπερβολική δόση βιταμίνης Α, η οποία σε υπερβολικά μεγάλη δόση προκαλεί τοξικότητα οδηγώντας σε διαταραχές ανάπτυξης και βλάβες στο δέρμα, το συκώτι και τα μάτια του εμβρύου.
Η μεγάλη αύξηση βάρους είναι δυνατόν να οδηγήσει σε διαβήτη κύησης με συνέπειες τόσο για τη μητέρα όσο και για το παιδί (συνιστώνται τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη), σε υπέρταση και σε επιπλοκές κατά τη διάρκεια του τοκετού.
Η υψηλή κατανάλωση καφεΐνης και τεϊνης (καφέ, τσάι, αναψυκτικά τύπου cola) είναι δυνατόν να προκαλέσουν σημαντικές βλάβες στο κεντρικό νευρικό σύστημα του εμβρύου και ενοχοποιούνται για την εμφάνιση στοιχείων υπερκινητικότητας στα παιδιά.
Η υπερκατανάλωση αλκοόλ εμποδίζει την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, προκαλεί σημαντικές βλάβες στην ψυχοσωματική ανάπτυξη του εμβρύου και είναι δυνατόν να προκαλέσει εμβρυϊκό σύνδρομο εθισμού όπως και άλλες εθιστικές-ναρκωτικές ουσίες.
Το κάπνισμα, σχεδόν πάντα προκαλεί χαμηλό βάρος γέννησης, υψηλό ποσοστό περιγενετικών θανάτων και αναπνευστικά προβλήματα στα παιδιά.
Το ασβέστιο είναι απαραίτητο συστατικό αφού αφορά όχι μόνο την σκελετική ανάπτυξη του μωρού αλλά και την νοητική (1200 mg περίπου ημερησίως). Τα συμπληρώματα ασβεστίου δεν μπορούν από μόνα τους να καλύψουν τις καθημερινές ανάγκες. Είναι απαραίτητη και η ταυτόχρονη πρόσληψη τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο: γάλα, γιαούρτι, γραβιέρα, λιπαρά ψάρια, μπρόκολο, αμύγδαλα, αβγό. Σημαντικοί παράγοντες στην απορρόφηση του ασβεστίου είναι οι βιταμίνες Α, D (η υπερβολική πρόσληψη αυτών τους πρώτους μήνες σχετίζεται με σωματικές ανωμαλίες).
Το φυλλικό οξύ και η βιταμίνη Β12 σχετίζονται με την ανάπτυξη του εγκεφάλου και γενικά όλου του νευρικού συστήματος. Βρίσκονται στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα όσπρια, το κρέας, τα αβγά, τα γαλακτοκομικά, τα τυριά κ.α.
Οι ανάγκες σε πρωτεϊνη αυξάνονται στο στάδιο της κύησης. Αποτελούν βασική πηγή σιδήρου. Σημαντικό είναι να προτιμάται άπαχη πρωτεϊνη (μοσχάρι, κοτόπουλο, ψάρια) 3-4 φορές την εβδομάδα με κύριο στόχο την αποφυγή κορεσμένου λίπους. Προσοχή όμως στην υπερκατανάλωση αυτών, καθώς μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένα ποσοστά κρεατινίνης και νεφρική υπερλειτουργία με αποτέλεσμα αυξημένη απώλεια ασβεστίου από τους νεφρούς. Οι φυτικές πρωτεΐνες απαιτούν ειδικό χειρισμό για να αξιοποιηθούν από τον οργανισμό.
Οι σταθερές ώρες γευμάτων ρυθμίζουν καλύτερα τους μηχανισμούς της πείνας και της όρεξης καθώς και την καμπύλη γλυκόζης σε ομαλότερα επίπεδα ενώ παράλληλα μετριάζουν την ναυτία.
Φρέσκα φρούτα (2-3 μερίδες την ημέρα) και λαχανικά (1 τουλάχιστον μερίδα την ημέρα) καθώς και προϊόντα ολικής αλέσεως προσφέρουν υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη C (η οποία σχετίζεται με την απορρόφηση σιδήρου), σε κάλιο, μαγνήσιο ενώ βελτιώνουν και τον γλυκαιμικό δείκτη.
Μεγάλη προσοχή στο αλάτι γιατί προκαλεί υπέρταση.
Σωστή ενυδάτωση για ηλεκτρολυτική ισορροπία της εγκύου αλλά και του εμβρύου (τουλάχιστον 1 ½ L ημερησίως ομοιόμορφα κατανεμημένο για να αποφευχθούν οι γαστρικές διαταραχές).