Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), «η Ψυχική υγεία υπερβαίνει την απλή απουσία μιας ψυχικής πάθησης και είναι κρίσιμης σημασίας για όλους. Είναι αναπόσπαστο στοιχείο της ευημερίας, δίνοντας τη δυνατότητα στους ανθρώπους να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους, να επιδείξουν ανθεκτικότητα στις αντιξοότητες, να είναι παραγωγικοί στα διάφορα περιβάλλοντα της καθημερινής ζωής, να δημιουργήσουν ουσιαστικές σχέσεις και να συνεισφέρουν στις κοινότητές τους.
Οι σωματικοί, ψυχολογικοί, κοινωνικοί, πολιτιστικοί, πνευματικοί και άλλοι αλληλένδετοι παράγοντες συμβάλλουν στην ψυχική υγεία και υπάρχουν άρρηκτοι δεσμοί μεταξύ ψυχικής και σωματικής υγείας. Η προαγωγή και η προστασία της ψυχικής υγείας είναι επίσης κρίσιμης σημασίας για μια κοινωνία που λειτουργεί καλά. Προωθεί το κοινωνικό κεφάλαιο και την αλληλεγγύη, που είναι απαραίτητα σε περιόδους κρίσης.»
Ο ορισμός της ψυχικής υγείας φαίνεται ότι αφορά την ύπαρξη μιας καλής λειτουργικότητας του ατόμου σε ψυχικό, γνωστικό, πνευματικό και κοινωνικό επίπεδο και επηρεάζεται σαφώς από την κουλτούρα που την ορίζει. Αυτό σημαίνει ότι σε διαφορετικές εποχές, κοινωνικα πλαίσια και κουλτούρες, υπάρχουν διαφορές αναφορικά με το τι ορίζεται ως ψυχική υγεία και αντίστοιχα ως ψυχική πάθηση.
Η ψυχική υγεία δεν είναι κάτι στάσιμο και στατικό. Στην πραγματικότητα, είναι μια διαρκής και εξελισσόμενη διαδικασία· διαφορετικές φάσεις της ζωής απαιτούν αλλαγές και προσαρμοστικότητα από το άτομο έτσι ώστε να διατηρήσει την ψυχική του ισορροπία,όπως η φάση της εφηβείας, ο γάμος, η γονεϊκότητα ή η συνταξιοδότηση.
Δε νοείται υγεία χωρίς ψυχική υγεία λοιπόν. Όλοι οι άνθρωποι, σε μια δεδομένη στιγμή της ζωής τους, μπορεί να αντιμετωπίσουν ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας, μια κρίση, μια δυσκολία στις διαπροσωπικές τους σχέσεις.
Η αναζήτηση βοήθειας και τρόπων διαχείρισης για θέματα που αφορούν την ψυχική υγεία, δεν πρέπει να αποτελεί ταμπού.
Στην πραγματικότητα, η προαγωγή και η διαφύλαξη της ψυχικής υγείας, αποτελεί δείγμα αυτεπιγνωσης, θέλησης για αλλαγή και εν τέλει ένα βήμα προς τη βελτίωση της ίδιας της ποιότητας ζωής του ατόμου.
Σύμφωνα με πολύ πρόσφατη έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, 9 στους 10 ερωτηθέντες θεωρούν προαγωγή της ψυχικής υγείας εξίσου σημαντική με την προαγωή της σωματικής. Επιπλέον, η έρευνα επιβεβαιώνει ότι πρόσφατα σημαντικά παγκόσμια γεγονότα, όπως η πανδημία Covid19 , ο πόλεμος στην Ουκρανία, κλιματική κρίση καθώς και άλλες οικονομικές και κοινωνικές πιέσεις, έχουν επιδεινώσει τα ήδη χαμηλά επίπεδα ψυχικής υγείας.
Τα αποτελέσματα αυτά καταδεικνύουν ότι οι ψυχικές διαταραχές ή δυσκολίες των ανθρώπων επηρρεάζονται και από τις εκάστοτε κοινωνικές / οικονομικές / πολιτικές συνθήκες, δλδ και από τις εν γένει περιβαλλοντικές συνθήκες, οι οποίες μπορούν να είναι ψυχοπιεστικές σε τέτοιο βαθμό, ώστε σε συνδυασμό με παραμέτρους, όπως τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας του ατόμου, το οικογενειακό περιβάλλον, τα γεγονότα ζωής κτλ, να δημιουργήσουν μια «ατομική ψυχοπαθολογία». Στην πραγματικότητα, το σύγχρονο αναπτυξιακό μοντέλο του Δυτικού Πολιτισμού φέρει τέτοια ποιοτικά χαρακτηριστικά, τα οποία διαχρονικά φαίνεται ότι είναι ικανά να πυροδοτήσουν μια σειρά ψυχοκοινωνικών προβλημάτων. Στην ουσία μοιάζει να είμαστε όλοι «φορείς», αλλά κάποιοι να «νοσούν».
Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων στην έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, πιστεύει ότι οι σημαντικότεροι παράγοντες για την επίτευξη καλής ψυχικής υγείας είναι πρώτα οι συνθήκες διαβίωσης με δεύτερη την οικονομική ασφάλεια. Το 1/3 των Ευρωπαίων θεωρούν ότι η επαφή με την φύση και τους χώρους πρασίνου, οι συνθήκες ύπνου και η σωματική άσκηση ,αλλά και οι κοινωνικές επαφές συμβάλλουν καθοριστικά στην ύπαρξη καλής ψυχικής υγείας.
Η προαγωγή και η διαφύλαξη της ψυχικής υγείας είναι ζήτημα μείζονος σημασίας και αφορά όχι μόνο το κάθε άτομο ξεχωριστά, αλλά και το σύνολο της κοινωνίας και φυσικά τους φορείς της Πολιτείας, οι οποίοι οφείλουν να διασφαλίζουν την ψυχική υγεία των ανθρώπων τόσο σε επίπεδο πρόληψης, όσο και θεραπείας.
(Τα στοιχεία έρευνας από www.socialpolicy.gr)
Μαρία Καφαντάρη
Ψυχολόγος
Msc Κοινωνικής –Κλινικής Ψυχολογίας
Εξαρτήσεων και Ψυχοκοινωνικών Προβλημάτων
Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια
